του Στέφανου Καβαλλιεράκη (Δρ. Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών πανεπιστημίου Strasbourg II)Εισαγωγή
Στην επικείμενη γαλλική προεδρική εκλογή δεν συγκρούονται φαινομενικά δυο εκ διαμέτρου αντίθετες σχολές και δυο τόσο διαφορετικοί άνθρωποι όσο πολλοί πιστεύουν. Φαίνεται αντίθετα να συγκρούονται δυο άνδρες που έχουν ζήσει σχεδόν παράλληλες ζωές.
Παιδιά των αντίστοιχων κομματικών σωλήνων των κομματικών τους φορέων,του σοσιαλιστικού κόμματος και της γαλλικής Δεξιάς - ναι υπάρχουν και στις άλλες χώρες τέτοιοι σωλήνες- ο François Gérard Georges Hollande, γεννημένος το 1954 ο εκλεκτός των γάλλων σοσιαλιστών και ο Nicolas Paul Stéphane Sarközy de Nagy-Bocsa, πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, πρίγκιπας της Ανδόρας και ισχυρός ανήρ της Γαλλικής Δεξιάς γεννημένος το 1955 ετοιμάζονται για μια προεδρική μάχη η οποία θα αναβιώσει τις ιστορικές κόντρες των πολιτικών « πατεράδων» τους, του François Mitterrand και του Jacques Chirac αντίστοιχα. Ετοιμάζονται για μια από τις πιο αμφίρροπες προεδρικές μάχες της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας , ίσως πιο αμφίρροπη και απρόβλεπτη μάχη και από αυτή του 1974 όταν ο Valéry Giscard d'Estaing θα επικρατήσει του Mitterrand μόλις με 425.000 ψήφους την μικρότερη στα χρονικά διαφορά σε προεδρική εκλογή αλλά και του 1981 όταν ο Valéry Giscard d'Estaing χάνοντας απρόβλεπτα από τον François Mitterrand πήγε σπίτι του απευθύνοντας την περίφημη τηλεοπτική καληνύχτα στους Γάλλους πολίτες.
Κοινωνικό και ακαδημαϊκό υπόβαθρο
Οι δυο τωρινοί βασικοί υποψήφιοι στο μόνο που θα μπορούσαν να διαφοροποιηθούν είναι η προέλευση τους. Καταγόμενος από μάλλον ένα μικροαστικό τυπικό γαλλικό περιβάλλον ο Hollande ακολουθεί την τυπική ακαδημαϊκή καριέρα των γάλλων πολιτικών. Πολιτικές Επιστήμες στο Στρασβούργο-μια εξαιρετική σχολή, ENA-την Σχολή των Γάλλων ηγετών και γρήγορη ενασχόληση με την πολιτική και το Σοσιαλιστικό κόμμα Γαλλίας. Ο Sarkozy, ο Sarko για τους Γάλλους, παιδί ενός πολυπολιτισμικού περιβάλλοντος ουγγρικής , εβραϊκής, ελληνικής αλλά και γαλλικής προέλευσης , έγινε δικηγόρος που απέτυχε όμως να τελειώσει την Σχολή Πολιτικών Επιστημών στο Παρίσι λόγω κακών αγγλικών , κάτι που μάλλον δεν ξεπέρασε ποτέ.
Με έντονες προσωπικές ζωές και οι δυο, θυελλώδεις γάμους και πολλά παιδιά ο Hollande και ο Sarkozy δεν διστάζουν να εκθέτουν την προσωπική τους ζωή και να περιβάλλονται από ισχυρές γυναίκες με κύρος. Αντίθετα με τον Chirac και τον Mitterrand οι οποίοι είχαν πιο προσεκτικές προσεγγίσεις στη προσωπική τους ζωή, το νέο αντίπαλο δίδυμο της γαλλικής πολιτικής ζωής δεν διστάζει να θέσει την προσωπική του ζωή στη διάθεση της επικοινωνίας. Η σχέση της Bruni με τον Sarkozy απασχόλησε τον παγκόσμιο τύπο ενώ η επί χρόνια σχέση και συμβίωση Hollande-Royal ανέδειξε ένα ισχυρό πολιτικό δίδυμο στο εσωτερικό του σοσιαλιστικού κόμματος και στην υποψηφιότητα της τελευταίας το 2007 για τις προεδρικές και κατέληξε σ ένα πολιτικό μίσος με αποκορύφωμα την εσωκομματική τους κόντρα για το ποιος θα είναι υποψήφιος το 2012 από μεριάς των σοσιαλιστών. Η αγαπημένη των Ελλήνων σοσιαλιστών στην εσωκομματική αυτή διαδικασία θα έρθει 4η και καταϊδρωμένη ενώ ο πρώην σύντροφος της με τον οποίο έχουν 4 παιδιά θα θριαμβεύσει. Ο Hollande έχει σχέση σήμερα με μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες της γαλλικής δημοσιογραφίας την Valérie Trierweiler.
Η ιδιότυπη σχέση τους με τον Jacques Chirac
Αν όμως η θητεία και των δυο στο κατ’ ευφημισμόν ασθενές φύλο τους ενώνει, έχουν και οι δυο ένα άλλο κοινό και αρκετά ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: πέρασαν από την πολεμική κονίστρα του Jacques Chirac, του χαλκέντερου Γάλλου πολιτικου της Δεξιάς ή super menteur ( αρχιψεύτη) κατά τους Guignols την πιο διάσημη γαλλική σατυρική εκπομπή. Και οι δυο υπέστησαν αρχικά βαριές προσωπικές πολιτικές ήττες αλλά στο τέλος σε βάθος χρόνου κατάφεραν να ανταπεξέρθουν.
Το 1981 ο Mitterrand στέλνει τον 27 χρονο προστατευόμενο του να διεκδικήσει την βουλευτική έδρα της Corrège μια περιοχής της Κεντρικής Γαλλίας από τον Chirac ήδη ισχυρό άνδρα της γαλλικής Δεξιάς , υποψήφιο πρόεδρο και μελλοντικό Δήμαρχο του Παρισιού. Όταν ο Chirac έμαθε τα όνομα του αντιπάλου φέρεται να είπε «ποιος είναι αυτός; Και το σκύλο μου να κατεβάσω θα τον κερδίσει». Όντως ο Chirac θα τον κερδίσει από τον πρώτο γύρο, ο Hollande όμως θα επανέρθει στην Corrège το 1988 και θα την κερδίσει την βουλευτική έδρα.
Το 1995 ο Chirac έχοντας κατέρθει 2 φορές ήδη υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές και έχοντας χάσει μοιάζει ένα πληγωμένο ξοφλημένο θηρίο ειδικά όταν ο προστατευόμενος του Nicolas Sarkozy δήμαρχος του πιο ακριβού ίσως προαστίου της Γαλλίας του Neuilly-sur-Seine και πρώην υπουργός στην περίοδο της πολιτικής συγκατοίκησης στη Γαλλία διενεργεί μια εντυπωσιακή πολιτική πατροκτονία εκφράζοντας την στήριξη του στον κεντρώο πολιτικό και πρώην πρωθυπουργό Édouard Balladur. Ο Chirac ένα χρόνο πριν από τις προεδρικές του 1995 μοιάζει καταδικασμένος αφού οι δημοσκοπήσεις τον φέρνουν μέχρι και 20 μονάδες πίσω από τον Balladur ενώ την άλλη θέση στο δεύτερο γύρο των προεδρικών έχει εξασφαλίσει ο διανοούμενος Γάλλος σοσιαλιστής πολιτικός Lionel Jospin ιδιαίτερα αγαπητός και αυτός στους ημεδαπούς τότε σοσιαλιστές-εκσυγχρονιστές. Ο Chirac θα κάνει ένα μεγάλο come-back και όχι μόνο θα πάρει την δεύτερη θέση στον πρώτο γύρο ξεπερνώντας τον Balladur κατα 2,5% αλλά θα επικρατήσει και του Jospin στο δεύτερο γύρο εκλεγόμενος για πρώτη φορά Πρόεδρος. Ο Sarkozy θα πέσει σε πολιτική δυσμένεια και θα επανέρθει στην κεντρική πολιτική σκηνή το 1999 αναλαμβάνοντας την αρχηγία του διαλυμένου γκωλικού κόμματος και πιο δυναμικά το 2002 μετά το δημοκρατικό σοκ που υπέστη η Γαλλία με την είσοδο Le Pen στο δεύτερο γύρο των Προεδρικών.
Η εσωκομματική τους επιβολή
Ο Sarkozy κατάφερε να ενώσει την γαλλική Δεξιά κάτω από την ομπρέλα του UMP και ν απορροφήσει σημαντικά στελέχη του κεντρώου και φιλελεύθερου χώρου στο νέο πολιτικό σχηματισμό. Για τον Hollande αυτή η επικράτηση ήταν πιο δύσκολη αφού χρεώθηκε εν πολλοίς την αποτυχημένη εκστρατεία του 2002 για τους σοσιαλιστές ως πρώτος γραμματέας του κόμματος και ύστερα βέβαια την αναγκαστική στήριξη Chirac απέναντι στο Le Pen. Αποσυρόμενος από τα κοινά για κάποιο διάστημα κρύφτηκε προβάλλοντας την τότε σύντροφο του και όταν έφτασε η κρίσιμη ώρα για αυτόν κατάφερε να εξουδετερώσει τους ελέφαντες του Σοσιαλιστικού κόμματος δηλαδή τα παλιά στελέχη και την εκλεκτή τους Martine Aubry γραμματέα του Σοσιαλιστικού κόμματος , την πρώην σύντροφο του πλέον Segolène Royal αλλά και να εκμεταλλευτεί την πολυδιάσπαση των νέων στελεχών.
Τα διακυβεύματα - οι εκτιμήσεις
Κάνοντας όλη αυτή την αναδρομή θέλω να δείξω ότι ο Hollande δεν κομίζει κάτι καινούριο και ούτε πακτωλούς χρημάτων για ανάπτυξη διαθέτει. Παρόμοιας πολιτικής συγκρότησης και λογικής το διακύβευμα θα είναι πιο πολύ ποιος από τους δυο θα μπορέσει να προσδώσει στη Γαλλία το λούστρο της ισχυρής παγκόσμιας δύναμης και να την έχει μέσα στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων. Εξάλλου ήδη οι Γάλλοι αντιλαμβάνονται ότι η έξοδος τους από την κρίση δεν θα είναι θέμα τόσο οικονομικής όσο πολιτικής επιβολής. O Sarkozy έδειξε ότι μπορεί να προσδώσει αυτή την ισχύ στη Γαλλία. Την ξαναέβαλε στο ΝΑΤΟ, μια κίνηση που τον έφερε σε ρήξη με την ίδια την πολιτική παράδοση του κόμματος του. Η Γαλλία είναι σήμερα ένας ισχυρός παίκτης στη παγκόσμια σκακιέρα αφού δημιούργησε έναν ισχυρό άξονα με την Αμερική και δημιούργησε μια σταθερή συμμαχία με την Γερμανία.
Δυο κρίσιμα τεχνικά ζητήματα είναι ότι στον δεύτερο γύρο ο Sarkozy μοιάζει να μπορεί να προσελκύσει πιο αποτελεσματικά τους ψηφοφόρους της Άκρας Δεξιάς απ ότι ο Hollande της Ριζοσπαστικής Αριστεράς η οποία θα ναι επίσης πολύ ισχυρή στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Επιπλέον πολλά στελέχη του Σοσιαλιστικού κόμματος ειδικά της παλιάς φρουράς φαίνεται να προτιμούν τον Sarkozy και τα γενναία πολιτικά ανοίγματα που τους έκανε. Επιπλέον η γαλλική Δεξιά μοιάζει πιο συμπαγής σε αντίθεση με τους αρκετούς εσωκομματικούς λάκκους που έχει να υπερπηδήσει ο Hollande. Καταλαβαίνοντας την αδυναμία του στο επίπεδο της πολιτικής ισχύος ο Hollande επιχείρησε να αλλάξει ατζέντα προτείνοντας υψηλή φορολόγηση των πλουσίων που θα έφτανε στο 75% και επαναδιαπραγμάτευση του Συμφώνου Σταθερότητας. Δύσκολα εφαρμόσιμες εξαγγελίες και οι δυο, μ αυτό τον τρόπο όμως ο σοσιαλιστής υποψήφιος θέλησε να υπενθυμίσει την προνομιακή και πολλές φορές σκανδαλώδη σχέση του αντιπάλου του με την France d’en haut δηλαδή την Γαλλία των ανώτερων κοινωνικά και οικονομικά στρωμάτων. Ελπίζει έτσι να προσελκύσει στο δεύτερο γύρο τους ψηφοφόρους της Αριστεράς και ειδικά του υποψηφίου του Front de Gauche (Μέτωπο της Αριστεράς) Jean-Luc Mélenchon ο οποίος συγκεντρώνει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στο πρώτο γύρο τα οποία τον φέρνουν στην τέταρτη θέση, και οι οποίοι θεωρούν τον Hollande μάλλον αρκετά συστημικό. Η επαναδιαπραγμάτευση του Συμφώνου εκτός από την έκδηλη αντιπάθεια μεταξύ Γάλλων Σοσιαλιστών και Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών μαρτυρά και μια προσπάθεια του Hollande για αφύπνιση του γαλλικού « σωβινισμού» τον οποίο θα μπορέσει να καρπωθεί εκλογικά.
Αν όμως σ ένα σημείο ο Sarkozy έχει ένα σαφές προβάδισμα είναι η προσήλωση του στην αρχή της laïcité δηλαδή της κοσμικότητας του κράτους και είναι αυτή η αρχή τόσο ιερή για το γαλλικό κράτος που σχεδόν καθορίζει το δικαίωμα στη citoyenneté δηλαδή την υποχρέωση του κράτους να αναγνωρίσει σε κάθε ένα ή κάθε μια το δικαίωμα του πολίτη εντός της γαλλικής Επικράτειας. Η σθεναρή στάση του Sarkozy απέναντι στα φαινόμενα της μαντήλας στα σχολεία και γενικώς στο θέμα των θρησκευτικών συμβόλων και της προάσπισης του κοσμικού κράτους του έδωσε πόντους. Η έτσι και αλλιώς άνευρη και λίγο καρικατουρίστικη φιγούρα του Hollande προστίθεται στην αδυναμία των Σοσιαλιστών να ορθώσουν ένα πειστικό λόγο για θέματα εσωτερικής ασφαλείας και συνοχής.
Επίλογος
Ο Sarkozy ξεκινάει από πιο μειονεκτική θέση . Ακόμη και αν έχει καταφέρει να βελτιώσει την δημοσκοπική του εικόνα στο Α γύρο των προεδρικών και μάλιστα σ αυτό έπαιξε καίριο ρόλο και το θέμα του δολοφόνου της Τουλούζης, δεν παύει στις περισσότερες αν όχι σε όλες δημοσκοπήσεις του δεύτερου γύρου να ηττάται. Έτσι κινδυνεύει να γίνει μόλις ο δεύτερος Πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας που δεν θα κάνει répétition μετά τον D’Estaing και να καληνυχτίσει νωρίς τους Γάλλους. Έχει όμως ακόμα χαρτιά να ρίξει στο τραπέζι και φαίνεται να είναι και ο μοναδικός που μπορεί να το κάνει. Θα αντιστρέψει το κλίμα; Ο καιρός γαρ εγγύς…
