Πέρασαν δεκαπέντε χρόνια από μια ακόμη τραγική ημέρα στην πολύπαθη ιστορία της Κύπρου. Σαν σήμερα το 1996, ο Σολωμός Σολωμού δολοφονείται άνανδρα στην προσπάθειά του να κατεβάσει την τουρκική σημαία από τα κατεχόμενα εδάφη του νησιού, λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του ξαδέλφου του, Τάσου Ισαάκ, πάλι με ιταμό τρόπο. Με την αφορμή αυτή, θα ήταν χρήσιμο να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο πολλοί αντιλαμβάνονται την εξωτερική πολιτική και, κυρίως, την άσκησή της.
Ας ξεκινήσουμε με δύο εύκολες παραδοχές: Ο Σολωμός Σολωμού και ο Τάσος Ισαάκ είναι ήρωες της κυπριακής ιστορίας˙ έδωσαν τη ζωή τους για ένα απόλυτα δίκαιο αίτημα, αυτό της αποχώρησης των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων από την πατρίδα τους (το ζήτημα "Ένωση ή ανεξάρτητη Κύπρος" είναι εν προκειμένω αδιάφορο), πέθαναν προκειμένου να υπηρετήσουν τα ιδανικά τους και οι δικοί τους άνθρωποι, αλλά και όλος ο ελληνισμός μπορεί να είναι περήφανος για την αυταπάρνησή τους. Επιπλέον, πέραν πάσης αμφιβολίας, η τουρκική πλευρά επέδειξε κτηνώδη αντίδραση απέναντι σε δύο περιπτώσεις που επ’ ουδενί δεν έθιγαν ουσιαστικά τα (θεμελιωμένα σε μια άδικη και παράνομη εισβολή) συμφέροντά της στο βόρειο μέρος του νησιού και, σίγουρα, θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί σχεδόν ειρηνικά.
Από εδώ και πέρα τα πράγματα γίνονται σαφώς πιο δύσκολα και επώδυνα: Δυστυχώς, οποιαδήποτε ψύχραιμη ματιά δε μπορεί παρά να διακρίνει δύο εντελώς άσκοπες θυσίες. Είναι εντελώς παράλογο να πιστέψει κανείς ότι η επέκταση για λίγα μέτρα μιας μηχανοκίνητης πορείας που διέσχισε τη μισή Ευρώπη ή μια κατεβασμένη σημαία θα δώσουν λύση σε ένα από τα πλέον δαιδαλώδη θέματα του Διεθνούς Δικαίου. Σαφώς η κίνησή τους δεν υπαγορεύτηκε από τη λογική, αλλά από το θυμικό τους και οι καταστάσεις ήταν τέτοιες που καθιστούν απόλυτα ανθρώπινη τη συμπεριφορά τους, ειδικά στην περίπτωση του Σολωμού, στερεί, όμως, για ένα τίποτα από την Κύπρο δύο ανθρώπους που αγαπούν πραγματικά την πατρίδα τους και που μπορούν να δώσουν τα πάντα για να τη δουν όπως ονειρεύονται. Καλώς ή κακώς, αν και μη επαρκής, η λογική είναι αναγκαία συνθήκη για την πρόοδο μιας κοινωνίας (επ’ αυτού βλ. εδώ σχετική ομιλία του Χαρίδημου Τσούκα).
Και αν η στάση των Ισαάκ και Σολωμού είναι κατανοητές, είναι σχιζοφρενικό και προκλητικό το φαινόμενο δήθεν πατριωτών, οι οποίοι από τη βολή του καναπέ τους ζητούν από άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμα των δύο ηρώων. Πρόκειται για του ίδιους "ελληναράδες" που φοροδιαφεύγουν, τους ίδιους που έκαναν την παραβατικότητα μαγκιά και τρόπο ζωής, τους ίδιους που πιθανότατα προσπάθησαν να βολέψουν τη δική τους στρατιωτική θητεία ή δικών τους ανθρώπων απαξιώνοντας τον θεσμό και αφήνοντας τον στρατό στα χέρια κάθε παρανοϊκού που πιστεύει ότι όλος ο κόσμος αρχίζει και τελειώνει μέσα σε ένα στρατόπεδο. Πρόκειται για τους ίδιους πλειοδότες τσαμπουκά, πλασιέ κακογουστιάς και φτήνιας και μεταπράτες ανοησίας, οι οποίοι φέρουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη σημερινή μας κατάσταση, κυρίως σε επίπεδο νοοτροπίας και αισθητικής.
Είναι αυτοί που τορπιλίζουν κάθε προσπάθεια άρθρωσης νηφάλιου λόγου με κραυγές για "προδότες", "δειλούς", "νενέκους". Εκθρέφουν, έτσι, μια "πελατεία", η οποία χωρίς κανένα υπόβαθρο, χωρίς καμία παιδεία, χωρίς καμία γνώση του παρελθόντος, είναι έτοιμη να τιναχτεί όρθια στο όνομα μιας δήθεν εθνικής αγανάκτησης και να πάρει τα όπλα. Μόνο που, ακριβώς επειδή κανείς δεν τη δίδαξε τίποτα, το πιο πιθανό είναι να αυτοπυροβοληθεί ή να προκαλέσει παράπλευρες απώλειες. Δεν υπάρχει πιο εύκολο πράγμα από το να θέτεις μεγαλεπίβολους στόχους, αρκεί να μη χρειάζεται να τους πληρώσεις εσύ. Τα ιστορικά παραδείγματα, πολλά: Ο Δηλιγιάννης με τον "ατυχή" πόλεμο του 1897, το πραξικόπημα του Ιωαννίδη που οδήγησε στην τραγωδία της Κύπρου και πολλά ακόμα. Ο μόνος που κατάφερε να διαχειριστεί τον μεγαλοϊδεατισμό του με θετικά αποτελέσματα ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον διπλασιασμό της Ελλάδας κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, αλλά και με τη Μικρσιατική Καταστροφή να βαραίνει και τις δικές του πλάτες.
Συμπερασματικά, η εξωτερική πολιτική, όσο και αν αυτό ακούγεται δυσάρεστό, χρειάζεται προπάντων λογική και σε εξαιρετικές περιστάσεις την ετοιμότητα, τον ηρωϊσμό και τη φιλοπατρία των πολιτών. Με όλο τον σεβασμό στη θυσία του Τάσου Ισαάκ και του Σολωμού Σολωμού, δε μας ωφελεί να ρίξουμε άλλο αίμα για να πούμε ότι κάναμε το καθήκον μας απέναντι στην πατρίδα. Για να δικαιωθεί η θυσία τους και να ακούγεται το όνομά τους στο βόρειο τμήμα της Κύπρου χρειαζόμαστε κι άλλους σαν την Τιτίνα Λοϊζίδου που θα διασύρουν διεθνώς την Τουρκία για τις θηριωδίες της. Όσο θα κυριαρχούν αυτοί που θεωρούν τη λογική σαν προδοσία και δειλία, τόσο τραγωδίες σαν της Κύπρου θα είναι πάντα μπροστά μας και όσο θα πέφτουν γαρύφαλλα όταν ακούγεται "Από τι φτιάχνονται των προδοτών οι φύτρες, και δεν τιμούνε όσους έχουνε φωνή" τόσο παιδιά με ήθος θα φεύγουν "πάντα γελαστοί και γελασμένοι"…
