Ο κόσμος που περίμενε για το "μαγικό χαρτί" ξεπερνούσε την αίθουσα, αλλά και το κλιμακοστάσιο, φτάνοντας μέχρι τη σκάλα που οδηγεί στον πρώτο όροφο. Από τα έξι ταμεία λειτουργούσαν στη 1.30 τα δύο και, μετά τις 2, μόνο το ένα. Τελικά, χρειάστηκε να φτάσει η ώρα 2.35 ώστε να έρθει η σειρά μου. Γύρω μου, δικηγόροι μεγαλύτεροι ή συνομήλικοί μου και ασκούμενοι προσπαθούσαν να διασκεδάσουν τον εκνευρισμό τους ή να βρουν κάποιον "υπεύθυνο" για να τον διοχετεύσουν.
Έχοντας, λοιπόν, περάσει (ορθότερα: πετάξει στα σκουπίδια) μια ώρα και δέκα λεπτά από τη ζωή μου και από τη δουλειά μου, αλλά με κάθε επιφύλαξη να κάνω λάθος λόγω της πρόσφατης εισόδου μου στο επάγγελμα, θα ήθελα να γράψω κάποιες σκέψεις σχετικά με το νέο σύστημα των γραμματίων προείσπραξης, αλλά κυρίως σχετικά με την αντιμετώπιση των αλλαγών στον τομέα της Δικαιοσύνης από τα συνδικαλιστικά όργανα των δικηγόρων.
Ας ξεκινήσουμε με μια όχι ιδιαίτερα "εύηχη" παραδοχή: Η αλλαγή του συστήματος των προεισπράξεων θα μπορούσε, υπό άλλες συνθήκες (το τονίζω: υπό άλλες συνθήκες), να είναι πρώτον δικαιότερη και δεύτερον προς το συμφέρον των δικηγόρων: Είναι αλήθεια πως υπήρχε "ανισότητα" αντιμετώπισης ορισμένων δικογράφων, καθώς για παράδειγμα η κατάθεση αγωγής επέβαλλε και πριν την καθιέρωση του νέου Κώδικα περί Δικηγόρων έκδοση γραμματίου (σε μεταγενέστερο, βέβαια, στάδιο), ενώ δεν συνέβαινε το ίδιο στην κατάθεση αίτησης αντικατάστασης περιοριστικών όρων, φερ’ ειπείν. Από εκεί και πέρα, η έκδοση γραμματίου θα ήταν ένα επιπλέον "όπλο" στα χέρια του δικηγόρου, προκειμένου να εξασφαλίσει εγκαίρως την αμοιβή του για μια πολύ επίπονη δουλειά, όπως είναι η σύνταξη ενός δικογράφου, η οποία πλέον κατά κανόνα έχει πάψει να πληρώνεται αυτοτελώς.
Γιατί, όμως, ένα εν δυνάμει δίκαιο και ωφέλιμο μέτρο δεν καταλήγει να λειτουργεί ως τέτοιο; Κατά τη γνώμη μου, για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί συμβαίνει σε μια εποχή παντελώς ακατάλληλη, όπου ήδη οι δικηγόροι παλεύουν να εξασφαλίσουν τα ήδη υψηλά έξοδά τους και οι πελάτες αδυνατούν (ή, έστω, προφασίζονται ότι αδυνατούν) πολλές φορές να τα καλύψουν, με αποτέλεσμα να καλείται ο δικηγόρος να απορροφήσει (και) αυτό το κονδύλι. Δεύτερον, γιατί συνοδεύεται με αρκετά γενναία αύξηση της αξίας πολλών από τα ήδη υφιστάμενα γραμμάτια, κάτι που, ουσιαστικά, διαιωνίζει την προαναφερθείσα "ανισότητα". Με αυτό τον τρόπο ένα μέτρο που θα μπορούσε να είναι ακόμα και εύλογο καταλήγει να είναι από υπέρμετρο έως εξοντωτικό.
Και εδώ έρχεται το μεγάλο ζήτημα: Πώς αντέδρασε το δικηγορικό σώμα σε όλα αυτά; Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών απλά ενημέρωσε για την τροποποίηση και η "αντιπολίτευση" κατήγγειλε την αλλαγή, τα έριξε στο «κακό μνημόνιο» και ζήτησε να επανέλθουμε στην προτεραία κατάσταση. Από τη μία, λοιπόν, σιωπηλή αποδοχή, από την άλλη ο γνωστός μαξιμαλιστικός καταγγελτικός λόγος. Επί του πρακτέου, ουδέν: Οι ουρές είναι είτε ένα ασήμαντο σύμπτωμα, είτε μια καλή δεξαμενή αγανάκτησης. Και με τις δύο εκδοχές, υποβαθμίζεται μόνο ένα πράγμα: Η αξία της εργατοώρας του δικηγόρου, ο σεβασμός στο χρόνο του.
Η (μη) αντίδραση στο υπαρκτό πρόβλημα των προεισπράξεων αποτυπώνει ανάγλυφα την απροθυμία των δικηγόρων να κάνουν πιο εύκολη τη ζωή τους σε μια κοινωνία και ένα δικαιικό σύστημα που αλλάζει και κανείς εδώ και δεκαετίες δεν παρακολουθεί την αλλαγή αυτή. Το σημερινό σύμπτωμα είναι ενδεικτικότατο: Ο τρόπος έκδοσης του γραμματίου είναι αρχαίος• θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει και ηλεκτρονικός, όπως συμβαίνει σε τόσες συναλλαγές πλέον. Αν δεν προτιμηθεί το ηλεκτρονικό γραμμάτιο, θα έπρεπε να βρεθεί επιπλέον προσωπικό για να εξυπηρετούνται περισσότεροι δικηγόροι ταυτόχρονα και, αν αυτό το προσωπικό δεν μπορεί να προσληφθεί (παρ’ όλο που κάθε προείσπραξη περιλαμβάνει ποσοστό υπέρ Δικηγορικού Συλλόγου), ας ζητηθεί να επεκταθεί η άσκηση στα Δικαστήρια (άλλο μεγάλο θέμα) και στους Δικηγορικούς Συλλόγους, όχι, όμως, για να κόβουν οι ασκούμενοι γραμμάτια, αλλά για να ελευθερώσουν άλλες θέσεις, προκειμένου οι υπάλληλοι των Δικηγορικών Συλλόγων να μπορούν να κάνουν αυτή τη δουλειά.
Δυστυχώς στον συνδικαλισμό των δικηγόρων έχει επικρατήσει ό,τι συμβαίνει σε όλες τις εκφάνσεις συνδικαλιστικής δράσης: Οι καταγγελίες περισσεύουν, και οι πρακτικές λύσεις δεν συμφέρουν, εξ ου και δαιμονοποιούνται ως "ασπιρίνη στον καρκίνο". Δυστυχώς, όμως, ο συνδικαλισμός (και αυτό το γνωρίζω γιατί το έχω πράξει ως φοιτητής) δεν είναι μόνο ωραία λόγια, ακραία ξεσπάσματα (λόγου χάριν αποχές) και μεγάλοι στόχοι• χρειάζονται επιπλέον συνειδητοποίηση της κατάστασης πριν από την προσπάθεια βελτίωσής της και λύση των προβλημάτων της καθημερινότητας του κλάδου. Χωρίς αυτά, πάντα θα κυνηγάμε τα μεγάλα για να μας τάξει κάποιος τα ακόμα μεγαλύτερα και να βολευτούμε με λιγότερα από όσα δικαιούμαστε. Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι, για κάθε προείσπραξη που κόβουμε, πληρώνουμε "γραμμάτια" δεκαετιών απραξίας, άρνησης της πραγματικότητας και εσωστρέφειας.
UPDATE 9/10/2013: Επειδή, εκτός πολλών άλλων, από τον συνδικαλισμό μας περισσεύει και η μικροψυχία, να πούμε ένα μπράβο στον ΔΣΑ που εν τέλει ανταποκρίθηκε στην ανάγκη αλλαγής του τρόπου έκδοσης του γραμματίου. Μια ακόμα πιο έγκαιρη ενημέρωση θα είχε αμβλύνει πολλές παρεξηγήσεις και θα μας είχε γλιτώσει από αρκετά νεύρα, αλλά αυτό είναι επουσιώδες και αρκετά "επικοινωνιακό" για να μιζεριάσουμε. Ευελπιστώντας ότι όλα θα λειτουργήσουν σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προσδοκίες μας, συγχαρητήρια για αυτή την πραγματική βελτίωση της καθημερινότητάς μας. Η αυτονόητη ανάγκη δεν αίρει ότι κάποιος προσπάθησε και (φαίνεται ότι) πέτυχε να την ικανοποιήσει.
