Τι έγινε ρε παιδιά;

Όσοι πιστεύουν ότι η Ιστορία πολλές φορές εκδικείται, μάλλον δεν θα βρουν καλύτερο παράδειγμα από αυτό που συμβαίνει τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας. Λίγες μέρες μετά τη συμπλήρωση τριάντα ετών από τη μαύρη επέτειο της πρώτης εκλογής του Πα.Σο.Κ. και δύο ετών από την επάνοδό του στην εξουσία, το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο ίδιος ο γιός του πνίγονται από τα λάθη όλων των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης, αλλά, κυρίως, από τη νοοτροπία που αυτός καθιέρωσε από την 18η Οκτωβρίου 1981 και εξής. Όπως θα αναρωτιόταν και γνωστός παρουσιαστής της κρατικής τηλεόρασης (πλέον), "τι έγινε ρε παιδιά;", πώς φτάσαμε να είμαστε θεατές στην πολλοστή επανάληψη τραγικών στιγμών όπως αυτές που ζούμε τις τελευταίες 48 ώρες, με αποκορύφωμα το θάνατο ενός ανθρώπου και, τέλος, με ποιόν τρόπο μπορούμε να αποφύγουμε την ολοκληρωτική διάλυση;

Κατ’ αρχάς, ας δούμε ποιά ήταν η πραγματική και δύσκολα επανορθώσιμη ζημιά που προκάλεσε ο Ανδρέας Παπανδρέου: Πέρα από τον αλόγιστο δανεισμό, την παράλυση των παραγωγικών δομών της χώρας μέσω επιδότησης της τεμπελιάς, αυτό που εντέλει μας οδήγησε στην ελεύθερη πτώση είναι η διάλυση του κοινωνικού συμβολαίου. Όπως αυτό ορίζεται σε όλες τις δυτικές δημοκρατίες, η κυβέρνηση εκλέγεται με εντολή του λαού για να εφαρμόσει τις εξαγγελίες της. Το μεγάλο δυστύχημα ήταν ότι το Πα.Σο.Κ. έκανε πράξη το τότε προεκλογικό του σύθημα, έφερε τον ίδιο το λαό στην εξουσία, καταργώντας κάθε έννοια χρηστής διοίκησης, ιεραρχίας, αξιοσύνης και, εντέλει διάκρισης των εξουσιών. Η συνταγή ήταν απλή, εύπεπτη και ακολουθήθηκε σχεδόν από κάθε κυβέρνηση από το 1981 και μετά.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια εκλέγουμε κυβέρνηση περισσότερο για να της επιβληθούμε και λιγότερο για να κυβερνά βάσει ενός συντεταγμένου προγράμματος. Αυτό συντελείται όταν κάθε κοινωνική ομάδα αδιαφορεί παντελώς για το κόστος των πράξεών της, σκοπεύοντας απλώς να διατηρήσει τα κεκτημένα που απέκτησε τις περισσότερες φορές πέρα από τις ίδιες της τις προσδοκίες. Ο καθένας μας πατούσε πάνω στην παρανομία του διπλανού για να δικαιολογήσει την δική του ανομία, συνήθως με το επιχείρημα "τώρα η παράβαση του Χ σε πείραξε; Δεν βλέπεις τον Ψ τι κάνει;". Με αυτό τον τρόπο η νομιμότητα, εκτός από μειοψηφική πρακτική, κατέστη κάτι πολύ χειρότερο: ασύμφορη και, ως εκ τούτου, δείγμα ανοησίας.

Ο εύκολος δρόμος σύντομα έγινε κτήμα όλου του πολιτικού φάσματος, με την ανάλογη αισθητική και ηθική κατάπτωση. Το σκηνικό μονιμοποιήθηκε: Η κυβέρνηση ήταν αντιλαϊκή επειδή κάποιος έταζε περισσότερα, όταν ο "κάποιος" αναλάμβανε την εξουσία έκανε λόγο για "καμμένη γη" και ούτω καθ’ εξής, χωρίς κανείς να λογαριάζει τη διαρκή άνοδο του βιωτικού επιπέδου σε απόλυτους αριθμούς, πολλώ δε μάλλον χωρίς κανείς να αναζητά πάνω σε ποιές βάσεις στηρίζεται αυτό το οικοδόμημα.

Το σημερινό Πα.Σο.Κ., παρά το τεράστιο τίμημα που καταβάλλει, αρνείται ουσιαστικά να μετανιώσει για το προεκλογικό "λεφτά υπάρχουν", σκύβει το κεφάλι με την πρώτη απειλή που εκτοξεύει κάθε συντεχνία και ζητάει να πληρώσουν τα σπασμένα τα γνωστά κορόιδα, η νομοταγής μειοψηφία. Απέναντι σε όλα αυτά βρίσκεται ένας λαός παραζαλισμένος από μια νομοτέλεια που έφτασε σε πείσμα των ψευδών που του άρεσε να ακούει. Περισσότερο από αγανάκτηση για το παρελθόν, νιώθει έκπληξη για τη συμφορά και οργή για όσους του χαλάνε το όνειρο. Έτσι, κάνει ό,τι έκανε τριάντα χρόνια με επιτυχία: Βγαίνει στους δρόμους και ζητά τη βολή του και το δικαίωμα στην ήσσονα προσπάθεια με μέγιστη απόδοση.

Όσο και αν έχω κατά καιρούς ταχθεί κατά των πρόωρων εκλογών, είναι η πρώτη φορά μετά το 1993 που είναι επιβεβλημένες: Η σημερινή κυβέρνηση δεν εξελέγη απλά με διαμετρικά αντίθετο πρόγραμμα, αλλά επιδίδεται σε μια σειρά μέτρων άδικων και, κυρίως, παράνομων, με πρώτη και καλύτερη την αναδρομική φορολόγηση. Έχει φτάσει, δε στο έσχατο σημείο πολιτικού εξευτελισμού να εκβιάζει ανοιχτά τον κόσμο αλλά και τους ίδιους της τους βουλευτές με χρεοκοπία αν δεν ακολουθήσουν την καταστροφική πολιτική της, που ουδεμία σχέση έχει ακόμα και με το περίφημο αρχικό Μνημόνιο. Όλα αυτά, όμως, είναι επουσιώδη μπροστά στον κίνδυνο διάλυσης ακόμα και του θεμελιώδους κοινωνικού ιστού: Ο 53χρονος που έχασε τη ζωή του στη σημερινή συγκέντρωση είναι μόνο η αρχή των απωλειών μιας κοινωνίας που όλοι στρέφονται κατά πάντων τυφλά, χωρίς αιτήματα και ρεαλιστικές προτάσεις.

Η σημερινή κυβέρνηση πρέπει να φύγει, αλλά όχι με κάθε μέσο και κάθε κόστος. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, αυτό πρέπει να θεμελιώνεται σε ένα ισχυρό κοινωνικό συμβόλαιο και όχι σε ανέξοδες υποσχέσεις για διορισμούς. Ένας κακομαθημένος λαός καλείται να επιλέξει τους κυβερνήτες του από ένα κακομαθημένο πολιτικό σύστημα. Δεν ξέρω αν θα κάνει την ορθότερη επιλογή, αλλά σίγουρα θα ορίσει μόνος του την τύχη του, αναλαμβάνοντας τις αντίστοιχες ευθύνες. Ανώδυνος δρόμος δεν υπάρχει, , υπάρχει, όμως, διαφυγή μέσα από την ειλικρίνεια, την αξιοπρέπεια και την εργατικότητα, αρετές που κατά το πρόσφατο παρελθόν γλίτωσαν και εμάς και άλλους λαούς από σαφώς μεγαλύτερους κινδύνους.