Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης πάει Ευελπίδων

Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης (ο οποίος πριν από λίγες μέρες έγραψε ένα εξαιρετικό ψυχογράφημα του «ταρίφα» των 80’s – βλ. εδώ) είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος από το Πανεπιστήμιο Strasbourg II στον τομέα των Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών. Έχει πολλούς φίλους δικηγόρους, σε σημείο που πολλοί συνάδελφοί μου αναρωτιούνται γιατί έχει χαθεί τελευταία από τα δικαστήρια. Υπόθεση εργασίας: Έστω ότι ο Στέφανος σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης που πλήττει πρωτίστως τους ελεύθερους επαγγελματίες, αποφασίζει να επενδύσει ένα σημαντικό ποσό σε έναν κλάδο της ελληνικής οικονομίας στον οποίο μπορεί να βοηθηθεί από τις γνωριμίες του.

Αυτή η υπόθεση εργασίας ουσιαστικά περιγράφει τη βασική (τουλάχιστον, έτσι προβλήθηκε από τους δικηγόρους που υποστήριξαν στο Διαδίκτυο την αποχή) ένσταση των Δικηγορικών Συλλόγων, οι αντιδράσεις των οποίων κορυφώνονται με την αποχή που προκήρυξε προχθές το μεσημέρι ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών και επικυρώθηκε σήμερα από την Ολομέλεια των Συλλόγων μέχρι την Τρίτη. Το ζήτημα της αποχής καθεαυτής έχει ξανασχολιαστεί σε αυτό το blog (βλ. εδώ, αλλά και την εξαιρετική παρέμβαση του Κώστα Μίχου), συνεπώς ας δούμε την ουσία της ίδρυσης νομικών εταιριών από μη νομικούς που προωθείται και αν όντως η αποχή θα συμβάλει θετικά στην αποτροπή τους.

Ας πάρουμε κάποια γενικότερα δεδομένα πριν δούμε τα θετικά και τα αρνητικά της ρύθμισης αυτής: Πρώτον: Τα έσοδα του δικηγορικού κλάδου μειώνονται για μια σειρά από λόγους: Πρώτος και καλύτερος, η γενική οικονομική κατάσταση, που αποθαρρύνει τους υποψήφιους πελάτες από το να προσφύγουν στην Δικαιοσύνη ή, ακόμα χειρότερα, τους οδηγεί στο να μην πληρώνουν. Επιπλέον, ο φόρτος εργασίας των δικαστηρίων είναι ήδη τεράστιος, με αποτέλεσμα η τελεσιδικία μιας υπόθεσης να παίρνει χρόνια – η φράση «Καταθέτεις την αγωγή ως ασκούμενος και την δικάζεις ως δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω» φοριέται πολύ τελευταία. Συνεπώς, η αμοιβή του δικηγόρου αργεί. Δεύτερον, οι αμοιβές των Νέων Δικηγόρων – συνεργατών είναι ήδη ιδιαίτερα χαμηλές, περίπου 1.000€ το μήνα στην καλύτερη περίπτωση. Τρίτον: Οι Δικηγόροι, όπως και όλοι οι ελεύθεροι (ή σχεδόν ελεύθεροι) επαγγελματίες, πλήττονται από τη βάρβαρη φορολογία που τους επιβάλλει ένα κράτος που αρνείται να ελέγξει τι εισόδημα έχουν πραγματικά και απλά θέτει (ο Θεός να τα κάνει) τεκμήρια. Συμπέρασμα: Ο όγκος των χρημάτων που διακινείται στον τομέα της Δικαιοσύνης είναι σταθερά μειούμενος και αυτό δεν προβλέπεται να αλλάξει σύντομα, καθώς δεν προβλέπεται σύντομα να ανατραπούν τα τρία ως άνω δεδομένα.

Οι νομικές εταιρίες από μη νομικούς θα συνέβαλαν στη διεύρυνση του κύκλου χρήματος του δικηγορικού χώρου. Όποιος διαφωνεί με την ιδέα αυτή, μπορεί να καταφύγει στον δανεισμό για να σταματήσει την πτωτική πορεία του κύκλου εργασιών του, αν και, με τα υπάρχοντα οικονομικα δεδομένα, ο δανεισμός είναι σαφέστατα δύσκολος και αρκετά επικίνδυνος Επιπλέον, θα προσδώσουν στα γραφεία κάτι που κατά κοινή ομολογία λείπει: Οργάνωση και προγραμματισμό, καθώς τα περισσότερα γραφεία λειτουργούν χωρίς ή, έστω, με εμπειρικές γνώσεις management. Τέλος, μέσω μεγάλων εταιριών θα γινόταν πιο εύκολη η σύνδεση των Νομικών Σχολών με την αγορά εργασίας, με τον κατάλληλο εκσυγχρονισμό, βέβαια, των Γραφείων Διασύνδεσης.

Γιατί, όμως, η ιδέα των νομικών εταιριών από μη νομικούς είναι τόσο αντιδημοφιλής; Κατ’ αρχάς, για τον μύθο περί συμπίεσης των αμοιβών και χειροτέρευσης των εργασιακών σχέσεων. Αφ’ ενός οι νέες νομικές εταιρίες στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν καλούς επαγγελματίες προφανώς δεν θα δώσουν μισθούς πείνας (αλλιώς πολύ απλά δεν θα βρουν καλούς εργαζομένους) και αφ’ ετέρου οι μισθοί των έμμισθων δικηγόρων είναι ήδη τόσο χαμηλοί που δεν έχουν σοβαρό περιθώριο μείωσης. Συν τοις άλλοις, οι μισθοί αυτών των εταιριών στην Αμερική, όπου υφίστανται, είναι σε δυσθεώρητους για τα ελληνικά δεδομένα αριθμούς. Μύθος είναι επίσης η επαπειλούμενη επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων: Αυτή τη στιγμή οι έμμισθοι δικηγόροι είναι από τους πλέον σκληρά εργαζομένους, συνήθως χωρίς καν ωράριο. Επειδή ακόμα και οι πλέον σκληροπυρηνικοί προφήτες του εργασιακού μεσαίωνα δεν προβλέπουν πάνω από 16 ώρες εργασίας, ας τα πουν σε κάποιον άλλο κλάδο που κινδυνεύει να χάσει τη βολή του.

Δύο ακόμα μύθοι σχετίζονται από τη μία με την υποβάθμιση του δικηγόρου σε υπάλληλο και από την άλλη στην αδυναμία διοίκησης μιας νομικής εταιρίας από κάποιον που δεν ξέρει τα «κόλπα». Αναφορικά με τον πρώτο, συγγνώμη, αλλά δεν νομίζω ότι κάποιος που τελείωσε Νομική μπορεί να έχει ένα τόσο ασήμαντο επαγγελματικό σύμπλεγμα. Σχετικά με τον δεύτερο, απλά ας σκεφτούμε ότι ο «Άκτωρ» μια χαρά ιδρύθηκε και γιγαντώθηκε από έναν μη πτυχιούχο Πολυτεχνείου, ομοίως και το «Υγεία» από έναν μη πτυχίο Ιατρικής – οι παθογένειες που εμφανίζουν αυτοί οι χώροι ουδεμία σχέση έχουν με αυτό. Για να μην τα πολυλογούμε, το αν αυτός που πληρώνει και αυτός που (ευελπιστεί να) κερδίζει χρήματα από μια νομική εταιρία είναι νομικός ή όχι προσωπικά μου είναι παντελώς αδιάφορο και αρνούμαι ότι έχει την παραμικρή σχέση με οποιαδήποτε πολιτική, ιδεολογική ή νομική προσέγγιση.

Είναι απορίας άξια η οξεία αντίδραση απ’ τη στιγμή που, στην ουσία, ελάχιστα πράγματα θα αλλάξουν συγκριτικά με το υπάρχον καθεστώς: Ήδη γραφεία αναλαμβάνουν την πλήρη νομική εκπροσώπηση εταιριών με πάγια αντιμισθία. Μάλιστα, οι περισσότεροι δικηγόροι αποζητούν τέτοιες ευκαιρίες, οι οποίες αποτελούν βασικό χρηματικό «αιμοδότη» του γραφείου τους. Υπάρχει, τελικά, κάτι που αλλάζει δραματικά με αυτή την δαιμονοποιημένη ρύθμιση; Ενδεχομένως, ναι: Αυτό είναι η απόλυτη κυριαρχία των Δικηγορικών Συλλόγων, οι οποίοι προφανώς θα δυσκολεύονται περισσότερο στο να λαμβάνουν ακραία μέτρα όπως οι αποχές. Κρίνοντας από τις αντιδράσεις πολλών συναδέλφων στην πρόσφατη ανακοίνωση, δεν νομίζω ότι η δυσαρέσκεια προς κάτι τέτοιο θα είναι τεράστια.

Ασφαλώς οι νομικές εταιρίες από μη νομικούς δεν θα λύσουν όλα τα προβλήματα του κλάδου. Σίγουρα, όμως, θα συμβάλουν στην ομαλότερη μετάβαση στην νέα εποχή της δικηγορίας, χωρίς τους επαρχιωτισμούς του παρελθόντος. Όσοι είναι αντίθετοι στην ίδρυσή τους, ας πουν ξεκάθαρα ότι προτείνουν μια μακρά περίοδο οικονομικής στενότητας, αφήνοντας κατά μέρος ηθικολογίες περί συλλειτουργών της Δικαιοσύνης, τις οποίες θυμούνται μόνο στις ζημίες, ενώ αξιώνουν τα κέρδη τους να «μετράνε» σαν αυτά των πλήρως ελεύθερων επαγγελματιών. Η για άλλη μια φορά απαράδεκτη στάση του Υπουργείου και της Κυβέρνησης απέναντι στους δικηγόρους δεν αναιρεί τα θετικά μέτρα της νέας νομοθετικής ρύθμισης. Και κάτι τελευταίο, όσο κάποιοι προσπαθούν να ξορκίσουν τους κακούς κερδοσκόπους με αποχές, τόσο οι τελευταίοι θα τρίβουν τα χέρια τους, περιμένοντας να πέσει όχι το ώριμο, αλλά το σάπιο φρούτο.